9. madde resmen tarihe karıştı! Erişim engelleme kararı 2 nedenle alınabilecek
Anayasa Mahkemesi’nin, 5651 sayılı Yasanın kişilik hakları ihlalleriyle ilgili 9. Unsurunu iptal etmesi, Türkiye’de basın ve tabir özgürlüğü tartışmalarında tarihi bir adım olarak kaydedildi. Mahkeme, 11 Ekim 2023’te verdiği iptal kararını gerekçeli olarak açıklamış, 10 Ekim 2024’te de yürürlükten kaldırılan unsur, bilhassa prestij muhafaza hedefiyle sıklıkla kullanılan bir sistem olarak eleştiriliyordu.
ON BİNLERCE HABER ENGELLENDİ VE YAYINDAN KALDIRILDI
Yasayla 2014’ten itibaren kişilik hakları ihlali gerekçesiyle on binlerce haber, toplumsal medya paylaşımı ve dijital içerik erişime kapatıldı. Tabir Özgürlüğü Derneği’nin EngelliWeb datalarına nazaran, 35 bini aşkın haber ve 29 binin üzerinde içerik bu münasebetlerle engellendi yahut yayından kaldırıldı.
İKİ HASSAS MEVZU KARARLARDA TESİRLİ OLACAK
Özellikle kamu vazifelileri ve iş insanlarının müracaatlarında “onur ve haysiyetin korunması” münasebeti öne çıkarken, bu uygulama sıklıkla “sansür” olarak yorumlanmaktaydı. 9. Hususun yürürlükten kaldırılmasıyla, erişim manileri sırf “katalog suçlar” ve “milli güvenlik ve kamu düzeni” üzere hassas mevzularla hudutlu olacak. Söz özgürlüğü savunucuları, bu değişikliği “sansüre karşı değerli bir kazanım” olarak yorumlarken, geçmişte verilen erişim engelleme kararlarının nasıl ele alınacağı ise hala netlik kazanmış değil.
BASIN ÖZGÜRLÜĞÜNDE YENİ BİR SAYFA
Anayasa Mahkemesi’nin kararının akabinde, Türkiye’de dijital içerik ve basın özgürlüğü alanında yeni bir sayfa açılırken, bu değişiklik söz özgürlüğü savunucuları için umut verici bir gelişme olarak görülüyor.
ERİŞİM ENGELLENMESİ KARARINDA TESİRLİ OLACAK 2 KRİTİK MÜNASEBET NE?
9. unsurun kalkmasıyla birlikte erişim mahzurları sadece “katalog suçlar” ve “milli güvenlik ve kamu düzeni” üzere hassas mevzularla hudutlu olacak. Pekala katalog cürümler ve ulusal güvenlik ve kamu sistemi nedir?
KATALOG KABAHATLER: Ceza Muhakemesi Kanununda her muhafaza önleminin farklı kapsamda bir katalog kabahatler listesi vardır. Muhafaza önlemleri, karar verilmeden evvel kişi özgürlüğünün süreksiz bir formda kural olarak hakim tarafından sınırlanmasına yol açan, tutuklama, el koyma, arama, isimli denetim, irtibatın denetlenmesi, bâtın soruşturmacı görevlendirilmesi vs. önlemlerdir. Katalog hatalar, çoklukla Türk Ceza Kanunu’nun ilgili unsurlarında tanımlanmış olan; insan öldürme, yaralama, hırsızlık, cinsel akın, uyuşturucu ticareti üzere ağır cürümleri kapsar. Bu cürümler, kamu nizamına ve güvenliğe önemli tehdit oluşturduğu için özel bir sınıflandırmaya tabidir.
MİLLİ GÜVENLİK VE KAMU TERTİBİ: Millî güvenlik; devletin Anayasal nizamı, ulusal varlığını, bütünlüğünü, milletler ortası alanda siyasi, toplumsal, kültürel ve ekonomik bütün çıkarlarının yanısıra, milletlerarası antlaşmalarla kararlaştırılan haklarını, her türlü iç ve dış tehdide karşı korumak ve kollamak üzere gerçekleştirilen faaliyetlerin bütünüdür.
