Bakan Fidan: “Türkiye, yakın olduğu gruplara milli orduya katılın dedi”
Güncel bölgesel ve global gelişmelere ait Suudi Arabistan merkezli Asharq News televizyonuna değerlendirmede bulunan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, yabancı güçlerin bölgeye çok aşırı formda müdahale etmesinin, belirli devletlerin kendi ülke çıkarlarını değil de öbür ülkelerin çıkarlarını savunmasının ve öbür ülkeler ismine hizmet etmesinin Suriye’deki üzere sonuçlar doğurduğunu tabir etti.
“MÜSLÜMANLARIN, ARAPLARIN, TÜRKLERİN, FARSLARIN YAŞADIĞI COĞRAFYANIN BAHTI ARTIK DEĞİŞMELİ”
Yeni periyotta bundan ders çıkartarak, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Katar, Mısır, Ürdün ve Irak üzere bölge ülkeleriyle bir ortaya gelerek daha fazla istikrarı önceleyen bir siyaset üretmeye çalıştıklarını belirten Fidan, “Yoksa evvelki periyoda baktığımız vakit savaş var, bölünme var, istikrarsızlık var, yerinden edilen milyonlarca insan var. Maalesef bizim yaşadığımız coğrafyaların yazgısı bu olmamalı. Müslümanların, Arapların, Türklerin, Farsların yaşadığı coğrafyanın bahtı artık değişmeli. Ben bu değişimin inşallah bütün bölgede başlamış olduğunu düşünüyorum.” diye konuştu.
Fidan, Suriye’deki yeni idarenin yalnızca Türkiye’yle değil, bütün ülkelerle uyum arayışı içinde olduğuna işaret ederek, Türkiye olarak Arap Birliği, Körfez ülkeleri, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT), Avrupa Birliği (AB), ABD ve öteki bölgesel ve global teşkilatlarla Suriye’nin yine kalkınması için neler yapılabileceğine odaklandıklarını lisana getirdi.
Başta Suudi Arabistan, BAE, Katar, Mısır, Türkiye ve Ürdün olmak üzere bölge ülkelerinin büyük rol oynadığına dikkati çeken Fidan, AB’nin de rolü olduğunu ve dün Avrupa Birliği Dış Bağlar ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas’ı Ankara’da konuk ettiğini anımsattı.
Fidan, ABD’nin Suriye’ye yönelik yaptırımların bir kısmını kaldırdığını ve AB’nin de ilerleyen günlerde bir kısmını kaldıracağını umduğunu kaydederek, Türkiye’nin de ulaştırma, güç ve sıhhat üzere alanlarda çabucak yardımlara nasıl başlanabileceğine dair kendi içerisinde bir uyum sistemi kurduğunu anlattı.
“SURİYELİLER KARDEŞLERİMİZ BİZİM”
Suriye ile Türkiye ortasında 911 kilometrelik bir hudut bulunduğuna işaret eden Fidan, “Suriyeliler kardeşlerimiz bizim. Oranın (Suriye’nin) doğal istikrarlı olması, ekonomik kalkınmasının düzgün olması, nizamlı olması bizim için de hayati derecede değerli. Şu anda hem Türkiye’nin gayretleri hem milletlerarası ortaklarımızla ortaya koyduğumuz eforlar meyvesini inşallah verecek.” dedi.
“SURİYE’DE ASLA TERÖRİZME YER VERİLMEMESİ GEREKİYOR”
Fidan, Suriye’deki yeni idareden beklentilere ait, şunları kaydetti:
“Suriye’deki yeni idarenin artık bölge için bir tehdit teşkil edecek yapıda olmaması, terörizme asla yer verilmemesi DEAŞ ve PKK başta olmak üzere. Ülkedeki azınlıklara düzgün muamele edilmesi, kapsayıcı bir hükümet kurulması ve ülkenin toprak bütünlüğünün, siyasi egemenliğinin tam olarak sağlanması. Bu kurallar üzerinde memleketler arası toplum ve bölge ülkeleri olarak biz anlaştık ve bu taleplerimizi Suriye idaresine ilettik. Şu anda hangimiz gidersek gidelim birebir şeyleri konuşuyoruz. Suriye’den bizim beklentimiz bu. Temel prestijiyle evvelki rejimden de biz bunu bekliyorduk.”
Türkiye dahil hiçbir ülkenin özel olarak yeni idareye talep iletmediğini aktaran Fidan, Suriye halkının düzgünlüğünü sağlayacak, bölge ülkelerinin de istikrarına ve güvenliğine katkı verecek bir idare ve davranış beklediklerini söz etti.
“SUUDİ ARABİSTAN VE TÜRKİYE’NİN SURİYE KONUSUNDA GÖRÜŞ AYRILIĞI YOK”
Fidan, Suudi Arabistan ile Türkiye ortasında Suriye bağlamında yapılan uyumu Akabe, Kahire ve Riyad’ta düzenlenen toplantılarla en üst düzeye çıkardıklarını belirterek, “Suudi Arabistan ile Türkiye’nin Suriye’deki yeni idareden beklenen şeyler, konular ve yapılması gerekenler konusunda hiçbir farklılığı yok, görüş ayrılığı yok.” dedi.
Şu ana kadar Suudi Arabistan ile düzgün çalıştıklarını ve bir arada çalışmaya devam edeceklerini kaydeden Fidan, Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal bin Ferhan’ın da nitekim harika rol oynadığını ve bu nedenle onu tebrik ettiğini lisana getirdi.
Fidan, Suudi Arabistan ile Türkiye ortasında yakın bir bağ olduğuna işaret ederek, Suudi Arabistan’da yıllardır birlikte çalıştıkları fedakar ve cefakar arkadaşlarla iki ülke ortasındaki alakaları daha da ileriye götürmenin ve bölgesel ve global gelişmeleri değerlendirmenin mecburî bir konu olduğunu vurguladı.
Suudi Arabistan ve Türkiye’nin tarihi kardeş olan iki ülke olduğuna işaret eden Fidan, bunu çağdaş vakitte nasıl ileri taşıyacaklarının, bundan nasıl daha fazla istifade edebileceklerinin, iki ülke güvenliğine ve refahına daha fazla nasıl katkıda bulunabileceğinin arayışında olduklarını söz etti.
Fidan, bilhassa Gazze krizi sırasında Suudi Arabistan ile Türkiye’nin Temas Kümesi içerisinde ve dışında hakikaten fevkalâde bir uyumu ve beraberliği olduğunu vurgulayarak, ayrıyeten bunun için teşekkür etti.
“ABD İLE SIKINTILI OLAN MEVZULARDAN BİRİ SURİYE’DEKİ AMERİKAN POLİTİKASI”
ABD Başkanı Donald Trump’ın göreve başlamasına ait Fidan, yeni periyotta de Trump idaresiyle en üst seviyede yakın çalışmalara devam edeceklerini kaydederek, “Amerikan idaresiyle uzun yıllara dayanan bağlarımız var ancak her bahiste tıpkı düşünmüyoruz. Bilhassa bölgesel sorunlarda farklı olduğumuz mevzular var. Ama yetişkin, olgun devletlerin takip etmesi gereken bir hareket usulü var. O da problemli mevzuları parantez içine alıp uygun olan mevzuları devam ettirmek gerekiyor. Amerika’yla da bizim sıkıntılı olan konularımız var. Bunların başında Suriye’deki Amerikan siyaseti geliyor.” diye konuştu.
Fidan, bu Suriye politikasının eski ABD Başkanı Barack Obama döneminde başladığını hatırlatarak, şunları kaydetti:
“Amerika, Suudi Arabistan, Türkiye üzere ülkeler Suriye muhalefetine takviye verirken en başından itibaren, daha sonra Amerika dedi ki ben muhalefete takviye vermeyeceğim, benim işim DEAŞ’la uğraş etmek olacak dedi ve kavramı değiştirdi. O vakit doğal bir ton jeopolitik krizi de beraberinde tetiklemiş oldu bilmeden. Bunu yaparken de o denli bir biçimde yaptı ki öbür bir terörist örgütü aldı. PKK/PYD’yi DEAŞ’la savaşmak ve DEAŞ’lı mahkumları mahpusta tutmak üzere kullandı. Biz dedik ki Amerika’ya bu yanlış, bunu öteki türlü de yaparız. Bilhassa Türkiye’nin ulusal güvenliğine muazzam bir tehdit oluşturuyor bu ve siz bunu biliyorsunuz.”
Terör örgütü PKK’nın ABD tarafından da terör örgütü olarak tanındığını ve uzun yıllardır PKK önderlerinin başına 5’er milyon dolar para mükafatı konulduğunu aktaran Fidan, “Böyle bir gerçeklik varken, sizin PKK’nın uzantısıyla Suriye’de bu türlü bir iş yapıyor olmanız çok hayra alamet değil. Obama bunun süreksiz olduğunu söylemişti. Sonra Trump geldi. Trump bunu kaldırmak istedi çok samimi bir formda birkaç kez ancak Amerika’nın o dönemki idaresindeki kimi ögeler buna direndiler.” tabirlerini kullandı.
Fidan, Trump’ın birçok hususta ABD sistemi tarafından “oyalandığını” gördüğü için yeni devirde kendisinin iradesini ve talimatlarını harfiyen hayata geçirecek yeni takımlar atadığını kaydederek, yeni devirde hem Suriye konusunda hem terörle çaba konusunda hem bölge ülkelerinin güvenliği konusunda en üst seviyede anlayış birliğine ulaşmayı umduğunu ve bunun için çalışacaklarını lisana getirdi.
“SURİYE’DE SİLAHLI KÜMELER TEK BİR ORDU ÇATISI ALTINDA TOPLANMALI”
Suriye’deki yeni idarenin önündeki en kıymetli evraklardan birinin tüm tarafların anlaşabilmesi olduğuna işaret eden Fidan, “Ülkedeki silahlı kümelerin artık tek bir ordu çatısı altında toplanması ve tek bir legal devlet organının fakat silah taşımaya ve güç kullanmaya yetkili olması. Bütün çağdaş devletlerde olması gereken budur. Birden fazla silahlı kümenin, silahlı ögenin olması farklı otoritelere bağlı, bu iç savaşın bir yeri demektir, bu kabul edilebilir bir husus değil.” dedi.
Fidan, bu kümelerin yeni periyotta ulusal ordu altında bir ortaya gelmesinin kıymetli olduğunun altını çizerek, Türkiye’nin en üst seviyedeki yapan tesirini kullandığını söyledi.
“TÜRKİYE, YAKIN OLDUĞU KÜMELERE ULUSAL ORDUYA KATILIN DEDİ”
Kuzeydeki kümelerin en yüksek sayıya sahip olduğuna işaret eden Fidan, “80 binden fazla silahlı ögenin olduğu Türkiye’ye yakın kümeler var. Biz bunlara hiç düşünmeden dedik ki gidin ulusal orduya katılın, ulusal ordunun kesimi olun ve ülkede bir düzensizlik çıkmasına müsaade vermeyin. Umarım güneydeki kümelerde, Suveyda ve Dera’da birebir şey olur.” ifadesini kullandı.
İsrail’in Suriye’ye yönelik siyasetlerine ve faaliyetlerine ait Fidan, “İsrail’in Suriye’de İran ve İranlı milisler varken ortaya koyduğu siyasetin münasebetleri ile şimdiki siyasetin münasebetleri ortasında bir tenakuz var. Bir evvelki siyasetin bir yeri vardı, bunu anlatıyordu fakat şu anda o taban kalmadı. Bunun olmadığı bir devirde ve yeni idare ‘biz kimse için tehdit olmayacağız’ demesine karşın İsrail’in Suriye’de bir kara işgali başlatması, muhakkak noktalara kadar ilerlemesi, buralara askeri öge getirmesi, buralarda üs açması doğal ki bir provokasyon olarak nitelendirilir.” diye konuştu.
Fidan, İsrail’in bu yaklaşımının askeri ve siyasi olarak tehlikeli olduğuna dikkati çekerek, başta bölge ülkeleri olmak üzere Suudi Arabistan, Mısır, Ürdün, Türkiye ve Irak’ın buna karşı çıktığını ve karşı çıkmaya da devam edeceğini vurguladı.
“SURİYE’DE BÜTÜN ETNİK KÜMELER EŞİT VATANDAŞ OLARAK YER ALMALI”
Suriye’deki yeni idarenin tıpkı öbür silahlı kümelere yapıldığı üzere PKK/YPG’ye silahları bırakması için davette bulunduğunu anlatan Fidan, “Bizim burada beklentimiz bütün etnik kümelerin; Kürtlerin, Türklerin, Yezidilerin, Hristiyanların, Arapların, Sünnilerin, Şiilerin, Alevilerin, Nusayrilerin kendi kültürlerini yaşarken birebir vakitte eşit vatandaş olarak Suriye toplumunda yerini almaları. Bunu mümkün kılacak bir sistemin natürel olmasını biz istiyoruz açıkçası. Artık bu yeni idare de bunu yapmak istiyor. Bu olurken YPG’nin silahlarından vazgeçmiyorum demesi kabul edilebilir bir durum değil. Bu şu anda Suriye’nin kendisi için bir sorun.” diye konuştu.
Fidan, milletlerarası kamuoyunun önüne terör örgütü PKK/YPG’nin Suriye’deki elebaşı Mazlum Abdi (Kobani) kod isimli Ferhat Abdi Şahin’in çıkartıldığını belirterek, “Bu adam aslında PKK’nın bir alt organının yöneticisi. Bunun üstünde Suriye’de PKK yöneticileri var. Sabri Ok var, Fehman Hüseyin var. Birisi siyasi bahislere bakıyor, birisi askeri bahislere bakıyor, PKK yöneticileri. Ferhat Abdi Şahin’in bunların müsaadesi olmadan rastgele bir karar vermesi, adım atması mümkün değil. Hasebiyle Suriye’de yeni devirde bir terör örgütünün bu formda faaliyet gösteriyor olması kabul edilemez.” tabirlerini kullandı”
Bu terör örgütünün ABD tarafından DEAŞ mahkumlarına “gardiyanlık yapmak için istihdam edildiğine” dikkati çeken Fidan, şunları kaydetti:
“Şimdi DEAŞ mahkumlarının hapishanelerde kalmalarını sağlayacak, YPG’nin de terör faaliyetinden vazgeçmesini sağlayacak ve Kürtlerin de hakkını koruyacak bir denkleme gereksinimimiz var. Biz bu denklemi biliyoruz. Nedir bu denklem? Bu denklem, birincisi YPG silahlarını bırakacak, Şam’daki yeni idare çabucak hapishaneleri ve kampların idaresini devralacak. Gerekirse Türkiye olarak biz bu mevzuda dayanak vermeye hazırız, biz ve öteki ülkeler, hiçbir sorun yok. Amerika’nın aslında önceliği DEAŞ mahkumlarının dışarı çıkmaması. Onun sağlanması gerekiyor. Onun dışında da silahlı kümelerin artık silahlarını tasfiye etmesi fakat oradaki öteki etnik kümelerin da kültürel haklarını kullanması gerekiyor. Bunun formülü çok kolay.”
Esed rejiminin devrilmesinin akabinde Türkiye’deki Suriyeli sığınmacıların ülkelerine dönme ihtimallerine ait Fidan, “Suriyeli kardeşlerimiz bizim burada konuklarımız, temel itibariyle biz onlara gidin demeyiz. Bu bizim kültürümüzde de yok, devlet siyasetimizde da bu türlü bir şeyimiz yok. Lakin Suriye’de onların dönmesini mümkün kılacak ortamların olması için çalışıyoruz. Suriye’deki yeni hükümet de çalışıyor, memleketler arası toplum da buna çalışıyor.” dedi.
Fidan, yalnızca Türkiye’de değil, birçok yerde 10 milyondan fazla yerinden edilmiş Suriyeli olduğuna işaret ederek, bu insanların kendi topraklarına dönmesi gerektiğini ve böylelikle Suriye iktisadının, toplumsal ve kültürel hayatının yine canlanabileceğini söz etti.
Zamanla Suriye’deki kurallar düzeldikçe şu anda azar azar başlayan geri dönüşlerin daha yüksek ölçüde olacağını gördüğünü lisana getiren Fidan, buna ait çok fazla emare olduğunu belirtti.
“SURİYE’DE OLANLAR İRAN-TÜRKİYE İLGİLERİNİ İLERİ GÖTÜRMEK İÇİN BİR DIRSAT”
Esed rejiminin düşmesinin akabinde Türkiye ve İran ortasındaki ilgilerin durumuna dair Fidan, Türkiye açısından ikili bağlantıların çok olumlu tarafta etkilenmesi gerektiğini lisana getirerek, Suriye’de İran ve Türkiye’nin karşı kutuplardaki duruşlarının artık ortadan kalktığına dikkati çekti.
Fidan, İran’ın artık Suriye’de olmadığına işaret ederek, şunları kaydetti:
“Dolayısıyla Türkiye için olumsuzluk üreten bir ortamın da modülü değil. Hasebiyle Suriye, aramızdaki ihtilaflı bir alan olmaktan çıktı. Her bağda ihtilaflı evrak sayısını azalttığınız vakit olumluluk daha fazla yükselir. Ben bunun iki ülke münasebetlerini daha da ileri götürmek için bir fırsat olduğunu düşünüyorum. Tıpkı vakitte İran’ın bölgedeki hem komşuluk alakalarını hem dış siyasetini yine resetlemek için, programlaması için bir fırsat teşkil ettiğini düşünüyorum. Ve İran’ın yöneticilerinin bu yeni fırsatı kullanmak istediklerini açıkçası değerlendiriyorum. Suriye’deki olaylar bir negatif öge üzere gözükse de İran ve İran halkı için, temel prestijiyle hani ayette olduğu üzere; sizin şer zannettiğiniz şeylerde hayır, hayır zannettiğiniz şeylerde şer vardır hususu.”
RUSYA, SURİYE’DEKİ YENİ İDAREYLE EŞİTLİKÇİ VE SAYGIN BİR BAĞLANTI BAŞLATMAK İSTİYOR
Fidan, birkaç gün evvel Suriye konusunda Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile telefonda görüştüklerini anımsatarak, Lavrov’un yeni periyotta Suriye’yle eşitlikçi ve saygın bir alaka başlatmak istediğini söylediğini aktardı.
Bu noktada Rusya’nın Türkiye’nin olumlu katkısını da beklediğini kaydeden Fidan, Rusya’nın yeni devirde Suriye’yle yeni bir alaka başlatmak istediğini ve bunun Rusya’nın muhakkak dış siyaset tercihlerindeki esnekliği ve stratejik atılım kabiliyetini de gösteren bir konu olduğunu lisana getirdi.
Fidan, Rusya’nın evvelki durumun açmazlığını görüp, ondan bir an evvel çıkıp yeni periyoda ait bir adaptasyon sürecine girdiğine ve yeni idareyle çabucak münasebetlerini geliştirmeye çalıştığına işaret ederek, “Tabii bu onların talebi olur, yeni idare de bu talebi kıymetlendirir, yani sahiden iki yetişkin devletin yapması gereken halde bağlarını sürdürürler. Her iki devletin egemenliğine, çıkarlarına uygun olduğu sürece bu cinsten bağlantılar yapan olarak görülebilir.” dedi.
TRUMP RADİKAL DEĞİŞİKLİKLERLE MİSYONUNA BAŞLADI
Trump periyodunda ABD ile Türkiye ortasındaki bağların gidişatına dair Fidan, Trump’ın son derece radikal değişiklikleri öneren bir iç siyaset ve dış siyaset gündemiyle iktidara geldiğini ve birinci günde imzaladığı Başkanlık Kararnameleriyle çok büyük değişikliklerin de habercisi olduğunu lisana getirdi.
Fidan, bundan sonra bunun AB’ye, Çin’e, Rusya’ya, Körfez ülkelerine, Afrika’ya, Kuzey Amerika’ya, Güney Amerika’ya bakan yönleri olduğu gibi Türkiye’ye ve bulunduğu coğrafyaya da bakan yönü bulunduğunu ifade etti.
Türkiye’nin hem global öbür davranış üsluplarını da inceleyerek yeni periyotta daha uyumlu, verimli ve işbirliğini ilerleten bir dış siyaset beraberliğini hedeflediğini vurgulayarak, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da görüşünün bu istikamette olduğunu kaydetti.
Fidan, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Trump ile yakın bir önder ilgisi olduğuna işaret ederek, “Liderden öndere diplomasi her vakit için daha kestirme bir yol oluyor. Bizim üzere işi dış münasebetler olan bakanların ve başka siyasalların önünü de açıkçası açıyor.” dedi.
“FİLİSTİN’DE DRAMIN BİTMESİ İÇİN İKİ DEVLETLİ TAHLİL BİR AN EVVEL HAYATA GEÇMELİ”
İsrail ile Hamas ortasında sağlanan ateşkese ait Fidan, “Bu ateşkes çok evvelce olması gereken bir ateşkesti. Biliyorsunuz 50 bin (çoğu) saf bayan ve çocuğun şehadetiyle sonuçlanan bir katliamdan, bir soykırımdan bahsediyoruz. Bunun çok evvel olması gerekiyordu. 2 milyona yakın insan da evsiz bırakıldı.” sözünü kullandı.
Fidan, ateşkesin Filistin dramının bitmesinin yalnızca birinci basamağı olduğuna dikkati çekerek, “Bunun tekrar etmemesi için, bu savaşın, bu yıkımların devam etmemesi için, biz en baştan beri söylüyoruz, olması gereken, iki devletli tahlilin bir an evvel hayata geçmesidir. İki devletli tahlilin olmadığı, Filistinlilere onurlu bir devletin, egemenliğin ve hayat hakkının verilmediği bir coğrafyada bu tipten krizlerin muhakkak aralıklarla tekrar edeceğini öngörmek alışılmış ki olağan bir şey diye düşünüyorum.” diye konuştu.
